Khoảng mười năm về trước, lần đầu tiên tôi bắt gặp cụm từ “dân chủ – tự do” ở một nơi không phải là trên tờ đơn xin phép “Độc lập tự do hạnh phúc kính gửi giáo viên chủ nhiệm em xin nghỉ buổi hôm nay vì lí do nhà nghèo phải đi chăn bò thay cho mẹ trồng đay cho bố đi cày.” Không biết Tố Hữu được quả mặt trời chân lí chiếu xuyên chim thế nào, chứ với tôi lúc đó thì quả là một khoảng trời rộng mở. A ha ha ha! Thì ra trên đời có dân chủ và tự do thật! Tôi yêu dân chủ! Tôi mê tự do! Tôi nguyện dành trọn cuộc đời chiến đấu cho lẽ phải! Cho công lý! Cho Xuân Bắc! Đêm nào tôi cũng thức khuya lơ khuya lắc tôi đọc về dân chủ tự do. Gặp ai tôi cũng ráng lèo lái câu chuyện cho nó chạy về dân chủ tự do, theo kiểu “Bố mày bị nấm kẽ chân à, nào chúng ta hãy nói chuyện tự do đi, bà già mày viêm phế quản ư, còn gì là dân chủ nữa.” Tôi bắt đầu đả kích lũ độc tài, tôi nhìn chúng nó đâu đâu cũng ra giống lợn, tôi đọc Trại Súc Vật, tôi đổi Political View của tài khoản cá nhân trên tất cả các bờ lốc thành “Democracy” và sửa chữ kí diễn đàn thành “Viva la Freedom.” Những người chiến đấu vì dân chủ đối với tôi là anh hùng. Sao họ dũng cảm thế? Sao họ tài giỏi thế? Tôi cũng muốn như họ. Tôi muốn thành một người trẻ tuổi sục sôi nhiệt huyết, như Che Guevara, chỉ thiếu ánh mắt nhìn xa xa và trên môi không có điếu xì gà.

Thế rồi ngày ấy năm nọ, duyên trời run rủi, tôi được bước vào căn phòng kia trong một ngôi nhà đó. Đó là một ngôi nhà bình thường. Căn phòng cũng là một căn phòng bình thường, có bàn ghế, tủ sách và rèm cửa sổ. Nhưng những người trong căn phòng ấy không hề tầm thường. Họ là những người có tiếng tăm. Tôi biết tiếng họ từ lâu, trên những trang mạng và diễn đàn mà tôi vẫn đọc. Những nhà nghiên cứu. Những nhà sử học. Những nhà hoạt động dân chủ, nhân quyền. Những học giả có kiến thức sâu rộng. Những anh hùng. Một thằng nhóc như tôi bước vào đó, như thằng Bờm được mời cỗ nhà quan, hồi hộp bao nhiêu, khấp khởi bao nhiêu. Tôi vẽ trong đầu bao nhiêu là lời hay ý đẹp. Tôi sẽ hầu chuyện họ, sẽ hỏi han họ. Họ sẽ chỉ bảo tôi bao nhiêu là điều. Hoặc chả cần, tôi chỉ mong nghe họ tranh biện cùng nhau, phun ngọc nhả châu, tôi ngồi nép một bên nghe thừa ngửi cặn, cũng là diễm phước rồi. Read more

Vì tất nhiên là vậy rồi. Xung quanh ai ai cũng đang bàn về Starbucks, bao gồm cả những giai thanh gái lịch, những ông sang trọng, những bà giàu có, những nường đẹp trai, những chàng đẹp gái, và những nhà cầm bút chân chính. Trong suốt mấy tháng trở lại đây, đi đâu tôi cũng nghe người ta hô vang “Starbucks vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta!” “Chỉ biết còn Starbucks còn mình!” “Starbucks như ánh mặt trời, lòng dân như hoa hướng dương!” “Đồng chí Starbucks nói gì cũng đúng!” Nhà báo cong đuôi lên phỏng vấn từ ông chủ tịch cà phê đầu hói cho đến bà ba béo bán cà phê bên bờ biển bị bộ binh bắn bể bụng bầu bà bèn bứt bông bụp bả bán. Du học sinh quay clip nói rằng nevermind Starbucks bên này đầy, để tháng sau nhà gửi tiền qua tao mua uống liền hai phát cho mà xem. Người mẫu huê hậu nhờ người lên Facebook gõ giùm (vì đại để không biết chữ, không biết mổ cò, không biết trèo tường lửa, hoặc do lo xa, nếu có gì biến động thì đổ ngay lên đầu anh đánh máy) rằng mong ước một đời của các cô là được cầm li Starbucks đi ngoài đường, như Angelina Jolie, mà không sợ bị cướp chặt tay các loại.  Thế rồi hôm ấy năm nọ, Starbucks quả thật đã xuất hiện, sáng ngời chánh nghĩa, rồi người ta chen chân xếp hàng mua cà phê dưới cái nắng chánh nghĩa sáng ngời ấy, và những nhà cầm bút chân chính được dịp sáng tác ngay bài thơ não nùng, như sau:

Starbucks tay trái này
Tay phải cầm máy quay
Chúng mình quay nhau nhé
Không thời mình quay tay

Cho nên tóm lại là bài này nói về Starbucks. Cho dù thật ra thì tôi chẳng biết gì về Starbucks. Thì đã sao. Nói cho cùng thì tôi chẳng biết gì về cà phê. Hồi còn nhỏ, cỡ lớp một lớp hai, tôi có một bà chị – thật ra hiện giờ tôi vẫn có bà chị này. Chị tôi không biết có xinh xắn gì không, nhưng cũng có vài anh giai làng theo đuổi. Nói là anh là theo tương quan tuổi tác khi ấy, chứ tuổi các chú chắc ít hơn tuổi tôi bây giờ. Các chú chạy từ dưới huyện lên trên xã tôi bằng con xe Cub lùn năm mươi phân khối, vượt bao nhiêu đồi núi, bao con đê, đi bao nhiêu lần đò, chui qua bao nhiêu ruộng dâu mới đến được nhà chở chị tôi đi ăn chè trên chợ, và tất nhiên là phải nghiến răng đèo tôi đi theo. Trong khi chị tôi và tôi, mỗi người một li chè tổ bố, thì các chú mặc cái quần ống loe, bắt chân chữ ngũ, miệng rít thuốc phì phèo nhìn như Chánh Tín, phía trước là một cái phin cà phê đang nhỏ giọt, nói chung là nhìn rất là một nhẽ tán gái. Có điều cà phê chưa nhỏ được nửa phần thì gái đã ăn xong li chè và đòi về, thế là mười lần như một, các chú phải bỏ li cà phê lại, lại chui qua ruộng dâu, vác xe qua đò, phóng lên đê, trèo đồi trèo núi, về trả xe cho hàng xóm đặng nghe chửi rằng tổ cha mi đi mô mà xe đầy bùn gướm ghiếc như ri.

Thế xong rồi tôi đi học đại học. Tôi nhắc lại là tôi đi học đại học. Tôi nhắc lại lần nữa là tôi có đi học đại học. Kinh kinh lắm. Trường đại học nổi tiếng toàn thành phố vì cái văn hóa lót giấy báo ngồi uống cà phê bệt, Tây nào đi xe buýt qua cũng ói từ trên xe ói xuống. Thì đã sao. Tôi viết blog hay viết sách gì gì cũng nhắc đến cái văn hóa ấy, ra cái điều ta đây học đại học. Vì quả là tôi có đi học đại học. Nhưng sự thật là tôi có cà phê cà pháo gì đâu. Bữa đầu tiên vào trường, sau khi làm thủ tục đóng học phí, tôi lần mò ra chỗ vỉa hè, kêu thử món rằng “pạc xỉu,” tức là cái món nhiều sữa ít cà phê. Tôi uống thấy ngon quá xá, ngon còn hơn sữa Ông Thọ là cái loại sữa đóng trong lon, hai bên nắp đục hai cái lỗ một nhỏ một to mà hồi xưa tôi hay len lén kê mồm vào hút cho đỡ thèm. Ờ thế thì tôi thấy sữa Ông Thọ đã ngon rồi, mà pạc xỉu nọ của đất Sài Thành lại còn ngon gấp bội, thật vạn tuế ông nào đã ngồi chế ra món thực phẩm kì diệu ấy. Cho nên tôi uống pạc xỉu như ăn chè, tôi múc bằng muỗng, tôi nhai hết cả đá, rồi tôi gọi thêm một li, rồi tôi gọi thêm li nữa, rồi lại li nữa nữa. Suốt mấy năm học đại học – tôi nhắc lại là tôi có học đại học – gần như ngày nào tôi cũng uống cà phê như thế. Và tôi nói với tụi dân ngơ rằng cà phê ấy à, tao uống mỗi ngày ba cữ, mà không mất ngủ nhé, không mụn mằn gì nhé, hình như cơ địa của tao nó đặc biệt hơn người chúng mày ạ, cà phê không có tác dụng gì với tao cả, phải chăng tao thiên tài, buổi tối muốn thức khuya tỉnh táo học bài mà có được đếu đâu, hoàn cảnh thế đấy cái đuỵt, tụi mày sao thấu hiểu. Nói xong rồi thì tôi bỏ học, vì điểm tổng kết thấp quá, không bỏ thời bị đuổi cũng vậy. Read more