Muôn năm

Disclaimer – Phủi trách nhiệm:

Bài này viết bên thềm Đại hội 6, nhưng thật ra chẳng liên quan gì đến đại hội cả. Thật ra thì chẳng có cái gì của chúng ta mà lại có liên quan đến đại hội cả. Vả chăng, tôi cũng không có cửa nẻo đâu mà bàn chuyện đại hội. Cách đây dăm tháng, đúng lúc đi ngang qua lãnh sự quán Mỹ ở góc Mạc Đĩnh Chi – Lê Duẩn thì điện thoại tôi reo xém rách cả quần. Tôi vừa tấp xe vào vệ đường, rút điện thoại ra định nghe thì chú bảo vệ đang ngồi trong lô cốt đã xông đến, tay vung dùi cui, miệng hô “Mày cút đi chỗ khác không tao đánh chết mẹ mày bây giờ,” tôi nói xạo tôi chết trắng mắt. Thế cho nên, cửa nẻo đâu mà tôi dám ngồi dưới thềm bàn chuyện đại hội.

Disclaimer 2 – Lại phủi trách nhiệm:

Bài này được viết sẵn trong đầu sau những lần tôi đi ngoài đường và ngó ngang ngó dọc, nay ngồi xuống chép ra vậy thôi. Chỉ có ý nghĩa về từ vựng học hoặc từ nguyên học, nói một cách trơ trẽn thì như kiểu Chuyện Đông Chuyện Tây của ông An Chi trên báo Kiến Thức Ngày Nay. Không hề liên quan gì đến chính trị. Nếu các bạn đọc và tự suy diễn chính trị thì thứ nhất các bạn sẽ đau đầu, thứ hai các bạn sẽ đau lòng, cả hai cái đau ấy là do các bạn tự vơ vào mình, không liên quan gì đến tôi.

Phủi xong rồi, giờ thì thế này.

Thế này, tôi đi trên đường hay thấy cái từ “muôn năm.” “Muôn,” cũng như vạn, nghĩa là mười nghìn. “Muôn năm” nghĩa đen là mười nghìn năm, nhưng về nghĩa bóng thì là vĩnh cửu, tương tợ như vạn tuế. Là công dân của một đất nước có nền điện ảnh phát triển một cách rất đáng tự hào, chắc chắn các bạn và tôi, chúng ta cũng đều đã không ít thì nhiều từng xem phim Tầu trên ti vi. Trong những phim Tầu ấy, khi vua xuất hiện, bụng to như bụng heo xồ về phía trước, thì bọn bá quan văn võ nhất loạt kêu rằng “Thánh thuợng vạn tuế!” tức là chúc cho thằng heo sống đời sống kiếp, mãi mãi ăn trên ngồi trốc để mà đày đọa cuộc đời chúng nó, thế xong thằng heo rất mực nhân từ sẽ đáp nhời rằng “Trẫm miễn lễ, các khanh cứ quỳ đi,” rồi bọn bá quan văn võ sẽ lại đồng thanh rằng “Tạ ơn thánh thượng!” Ấy là một mô-típ kinh điển của phim Tầu, gần như phim nào cũng có. Mà các bạn biết đấy, phim Tầu thì trung thực lắm, một trăm bốn mươi phần trăm là sự thực, ngay cả các cảnh cưỡi mây lái gió, biến hóa thần thông cũng tuyền là thực cả. Cứ ấy mà suy, thì tôi dám khẳng định trong lịch sử Tầu, và rất có thể là cả sử Việt nữa, quả là người ta hay hô như sau:

“Thái giám muôn năm
Hoàng hậu giá lâm
Cách cách đái dầm
Thánh thượng vạn tuế!”

Nhưng mà, nếu chúng ta bỏ qua những vần điệu rất du dương thì ở đây có một lỗ hổng nghiêm trọng, mà tôi xin kể ra nơi đây chuyện một người thiếu nữ đệp. Nếu có chút kiến thức sơ đẳng về địa lí học – sơ đẳng thôi, không cần phải sâu rộng như các nhà nghiên cứu đập thủy điện sông Tranh đi điều nghiên bằng iPad – các bạn hẳn biết rằng, trong địa lí học tồn tại một khái niệm gọi là tuổi thọ trung bình. Tuổi thọ trung bình của con người phụ thuộc vào nhiều yếu tố, ví dụ như sự phát triển y học của một nước. Nhật Bản chẳng hạn, nhờ nền y học hùng mạnh mà có tuổi thọ trung bình vào năm 2008 là 81, tức là trung bình thì mỗi người Nhật sống được 81 năm rồi mới chịu lăn ra chết. Con số này ở Việt Nam là 74, và ở Tầu là 73. Bảy mươi ba, bảy mươi bốn tuổi trên cõi đời kể cũng không phải là ngắn – nhất là khi bạn phải ngày ngày đối phó với giá xăng, giá điện và giá rau quả đến mức cứ muốn chết ngay cho nhẹ nợ – nhưng so với muôn năm, cho dù ở cái nghĩa đen thô thiển của nó, thì vẫn là một trò hề. Thật vậy, dùng Google tính toán ta có:

74/10.000 = 0,0074

tức là ta chưa sống được một phần trăm của muôn năm. Ngay cả cái bà Trung Quốc già nhất thế giới mới được khai quật gần đây cũng chỉ mới một trăm hai mươi bảy tuổi thôi, tức là chỉ hơn một phần trăm của muôn năm một chút thôi. Mà đó là trong điều kiện y học thế giới đã phát triển đến tầm đỉnh cao đấy! Các bạn nhớ cho, thời xưa người ta cắt rốn bằng mảnh sành, chữa đau ruột thừa bằng cám hấp, trị bệnh chó dại bằng bùa xì la ba úm, con dân chết tức chết tưởi cả mớ, thành ra tuổi thọ trung bình thấp hơn nhiều. Điển hình như Tần Thủy Hoàng, tiêu diệt tất cả các thể loại chư hầu để lập ra Tần quốc, xây tường đốt nho, chiến công hiển hách, mà chỉ sống được có bốn mươi chín tuổi. Hạng Vũ có sức mạnh bạt sơn cử đỉnh, từ nhỏ nấp sau cục đất nhìn vua Tần đi qua đã ngứa mồm bảo rằng “Có thể cướp và thay thế hắn,” về sau quả thật lật đổ nhà Tần, danh trấn một cõi, thế mà cũng chết giữa trận tiền ở tuổi ba mươi. Kẻ thù không đội trời chung với ông ba mươi này là Lưu Bang, sau trở thành Hán Cao Tổ, thì có sống dai hơn một chút, nhưng cũng không lết nổi qua năm thứ sáu mươi bốn. Tóm lại là ai nấy đều chết sớm, mặc cho cả đời cứ điên cuồng đi tìm linh đan trường sinh bất lão, mặc cho quần thần rã mồm hô “muôn năm muôn năm.”

Read more

Nhân trường hợp giải Nobel

Ờ, ông nhà văn Mạc Ngôn của Trung Quốc được giải Nobel văn học. Cái news feed trên Facebook của tôi mọi bữa vắng vẻ đìu hiu bỗng hôm nay tấp nập hơn thường lệ. Các bạn tôi bàn về văn chương nhiều hơn thường lệ. Họ nói rằng họ đã đoán ra từ trước. Họ nói rằng Murakami xứng đáng hơn. Họ lại nói rằng đây là một trò chính trị bẩn thỉu, có liên quan đến quần đảo Điếu Ngư, nhà máy Foxconn và con tàu sân bay đang chạy thử. Khi tôi ngạc nhiên mà hỏi rằng tại sao các bạn lại quan tâm đến giải Nobel đến vậy, thì họ cũng tỏ ra ngạc nhiên không kém mà hỏi ngược lại rằng tại sao tôi lại quan tâm đến những người quan tâm đến giải Nobel như vậy, và liệu có điềm đạo đức giả gì ở đây chăng?

Tôi sẽ trả lời: Vì đó là bạn bè tôi. Tôi vươn tay ra là chạm được vào họ. Họ ảnh hưởng được đến tôi, và tôi (hi vọng) cũng ảnh hưởng được họ. Không phải như một cái giải thưởng trao cho những người tôi không biết đấy là đâu, chẳng có ích lợi gì khả dĩ cho tôi và các bạn của tôi. Ngắn gọn thì là như vậy.

Nhưng tôi cũng muốn nhân cái cớ này để nói thêm về những cái cao cả vê lều là giải Nobel và văn chương, những thứ mà bình thường tôi rất ngại động đến vì mặc cảm mình lùn thước sáu, những thứ có khả năng sẽ phủ định hoàn toàn điều tôi vừa nói ở trên.

Thế này, con nít đều biết rằng giải Nobel là giải thưởng danh giá nhất thế giới. Con nít cũng biết rằng những người được giải Nobel là những người kiệt xuất. Và tôi mạo muội suy đoán luôn, chắc con nít cũng biết thêm rằng những người trong hội đồng giám khảo của giải này đều những người thông kim bác cổ, tuệ nhãn phi thường, nói không ngoa thì giỏi triệu người bốc một. Cho nên khi các bạn tôi tâng Murakami lên trời xanh và ra sức dìm cái ông Mạc Ngôn kia xuống giếng, tôi thật cảm thấy nực cười thay. Các bạn có tư cách ư? Các bạn giỏi đến đâu? Những công trình nghiên cứu văn học của các bạn hùng vĩ như thế nào? Ngoài nĩ-hảo và a-ri-ga-tô các bạn còn đọc thông viết thạo bao nhiêu ngôn ngữ, đủ để hiểu được tường tận văn chương ngoại quốc thay vì phải phụ thuộc hoàn toàn vào những bản dịch thiếu trách nhiệm, lắm chỗ còn ngô nghê ngớ ngẩn theo kiểu “Trong chiến tranh anh ấy đến Việt Nam như là một người lính, và điều ấy quá khó khăn cho anh ấy để vượt qua?” Hay là các bạn chỉ đang chằm chằm bênh ông Murakami gì đó vì văn của ổng ám ảnh quá, các bạn đồng cảm quá, các bạn cũng thuộc vào một loại thế hệ đi lạcthế hệ đánh mất giống như những nhân vật trong Rừng Na Uy, giống như các bạn vẫn thích tự gán cho mình cái mác nổi loạn như Holden Caufield, mạnh mẽ cương nghị như Howard Roark, cũng giống như hồi nhỏ các bạn trong sáng dễ thương như Hoàng Tử Bé? Read more