Khi tôi còn nhỏ, chừng bảy hay tám tuổi gì đó, tôi đã nghe cha tôi nói chuyện Hoàng Sa. Lúc đó tôi chẳng hiểu gì, tôi hỏi “Cha có yêu Bác Hồ không,” tôi đi đại hội toàn huyện, đọc “Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh – Liên đội tiểu học Đại Thạnh.” Lớn lên, xuống thành phố, tôi đạp xe đi học, ngang qua trụ sở ủy ban nhân dân huyện Hoàng Sa suốt ngày cửa đóng im ỉm, tôi vẫn không để tâm cho lắm. Sách vở tôi học đâu có nhắc gì đến Hoàng Sa. Sách vở tôi học chỉ nói chuyện sản lượng than ở Quảng Ninh, chuyện Mỹ giàu to nhờ chiến tranh, chuyện nông nô chịu bao tầng áp bức bóc lột, những Robespierre ở Pháp và Cromwell ở Anh, về hòn gạch mùa đông, Phạm Tuân bắn rơi B52, và những trận đánh oai hùng. Tôi có chút hoa tay, vẽ bản đồ Việt Nam được chín điểm, được khen trước lớp, bản đồ tôi có hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Lúc đó tôi đâu có biết toàn bộ quần đảo Hoàng Sa đã bị Trung Quốc chiếm từ năm 1974. Tôi làm sao biết trong trận đánh ngắn ngủi ấy, đã có bảy mươi tư người lính Việt Nam Cộng hòa bị Trung Cộng giết, và từ đó đến nay thân xác họ đã tan thành nước. Không ai cho tôi biết họ, dù ở bên kia chiến tuyến, cũng là người Việt Nam máu đỏ da vàng, cũng biết hi sinh, và đã hi sinh. Người ta dạy tôi hát những bài hát về những người mẹ anh hùng, những người vợ anh hùng, mà không cho tôi hay bảy mươi tư người lính ấy cũng có vợ, có mẹ, và mẹ họ, và vợ con họ vẫn đang mòn mỏi chờ đợi họ ở một nơi nào đó. Người ta dạy tôi căm hận bọn ngụy quân ngụy quyền uống máu không tanh, thế là tôi căm hận bọn ngụy quân ngụy quyền uống máu không tanh, mà quên bẵng đi rằng cha tôi, và chú tôi, và bác tôi, những người yêu thương tôi, đều là ngụy quân ngụy quyền tất cả. Người ta dạy tôi ghê tởm từ chữ “ngụy” trở đi, thế là lần đầu tiên đọc được cái tên Ngụy Văn Thà, tôi đã nhăn mặt lại – tôi đâu có biết ông là thiếu tá chỉ huy tàu Nhật Tảo, khi tàu hư hại nặng đã ra lệnh cho thủy thủ rút lui bằng bè, còn mình và một số pháo thủ thì ở lại chiến đấu cho đến khi tàu chìm vào lòng biển. Bạn ạ, cả tuổi thơ tôi trôi qua mà không có một ai dạy tôi phải biết nhớ ơn những người đã chết cho Tổ quốc mình. Read more

Bạn thân mến,

Như vậy là nước chúng ta lại có thêm một vụ trọng án (tức vụ án khí nặng, trong trường hợp bạn đếch biết đấy là đâu và đang toan mở Đại Tự Điển Hán Việt Bất Khả Đỡ của nhà giáo sư ưu tú Nguyễn Lân). Nếu hai ngày nay bạn vẫn hồi hợp theo dõi qua màn hình ti vi giống như các nhà báo mẫn cán trong cái nền báo chí tự do tót vời rất đáng cho bọn New York Times ganh tị của ta, thì giờ này hẳn bạn đã biết rằng có một ông sắp bị bắn hoặc tiêm thuốc hoặc tự treo cổ tùy điều kiện tài chính và địa điểm phòng giam, một ông mười tám năm tù – mà cứ xét theo số lượng chân chim hiện có trên mặt ổng thì cũng tương đương với chung thân, một ông mười năm, một ông tám, một ông bảy, một ông sáu, hai ông năm và một ông anh. Về ông anh này, do tầm quan trọng tuyệt đối của bí mật quốc gia, tôi không thể tiết lộ với bạn chuyện ổng tên Ngọ, hay chuyện ổng là thượng tướng, hay chuyện ổng làm thứ trưởng bộ công an, cũng như không thể biết được cái việc người ta cầm nửa triệu đô đứng từ xa sút cầu vồng vào nhà ổng là thiệt hay chơi, và việc ổng gọi cho người ta bảo rằng số máy tao đang gọi đây liệu hồn không liên lạc được là sai hay đúng. Với tôi cũng không hứng thú gì những vấn đề ấy, nói thật với bạn. Cuộc đời nhìn dài rộng thế chứ có bao nhiêu đâu, nói chuyện người dông dài chưa hết, bàn chuyện ngựa làm gì.

Cho nên tôi sẽ không nói chuyện một ông anh với bạn. Tôi sẽ nói chuyện một ông em, thay thế.

Phải nói ngay đây không phải là một ông em bình thường. Tôi không có em, nhưng cũng xin đoán rằng thằng em của bạn ấy, đúng lúc tôi đang cặm cụi viết và các bạn cặm cụi đọc những dòng chữ từ máu và nước mắt này đây thì nó đang ngồi trên khán đài quay tay, và mẹ bạn vẫn hằng ngày đánh mắng bạn vì nó đi ỉa không dội cầu, và nó chính là thằng đã đục lỗ dưới đít con heo đất của bạn hồi năm ngoái để móc tiền đi mua cà lem, và bạn đã chửi nó rằng “đm mày” và bố bạn rằng “mày ngon bước qua xác tao trước đã.” Không, ông em này tuyệt nhiên không phải loại em tầm thường như vậy. Hoàn toàn ngược lại thưa bạn. Đây là một ông em nghĩa hiệp hiếm có, theo lời báo chí nói thì là tài sắc vẹn toàn. Nghe đồn ông biết làm thơ và sửa bóng đèn rất giỏi, nhưng lại không thành nhà thơ mạt rệp hoặc công nhân nhà đèn chỉ biết đợi đến cuối năm để lĩnh lương tháng mười ba mà lại rất chủ động đi làm công an. Tất nhiên anh ông trước đây là một người đầy mình quyền lực, nhưng tôi nghĩ chúng ta đều nhất trí quan điểm rằng với sự cần kiệm liêm chính chí công vô tư mang tính truyền thống của gia đình và ban ngành, anh ông đã không giúp đỡ gì ông, và cái việc ông được thăng đến hàm đại tá, lãnh chức cục phó một cục rất lớn, tất tật chỉ nhờ vào tài sửa bóng đèn bảy mươi lăm oát của ông mà thôi.

Bây giờ tôi muốn hỏi bạn, nếu bạn có một ông anh vô tình như thế, thì bạn sẽ ứng xử ra sao? Thôi hỏi người chẳng bằng hỏi mình, để tôi nói tôi trước. Tôi không có ông em, nhưng tôi cũng có một ông anh. Ông anh tôi hơn tôi gần hai chục tuổi đại để, và ổng không giàu, ổng hay đội loại mũ bảo hiểm hai mươi ngàn một cái bán dọc quốc lộ 1A, và sáng sáng ổng lên công ty cạo giấy, lương tháng đâu bốn triệu đồng. Cũng may là lương ổng có bốn triệu đồng, chứ nếu ổng kiếm được bốn tỷ đồng mỗi tháng như những ông anh chính quy khác chúng ta đang có dịp nhắc đến ở đây thì liệu mà cưa đôi với tôi, không thời tôi báo lên ủy ban, ân đoạn nghĩa tuyệt. Còn bạn thì sao? Khỏi ra vẻ nghĩ suy, bạn cũng thế thôi, tôi lại chả biết tỏng, xã hội ta nó thế, đồng tiền bánh xe to tình nghĩa chỉ cứt bò. Read more

Hôm nay tôi lại đọc về nạn đói.

Nếu em quên, thì gần bảy mươi năm về trước ở miền Bắc nước ta xảy ra một nạn đói, mà sau này sử sách gọi là nạn đói năm Ất Dậu. Có nhiều lí do xảy ra nạn đói này – người ta nói là do Nhật, do Pháp, do Cộng sản và mọi thứ. Nhưng ở đây tôi không định bàn về lí do. Nếu em quên, trên khắp các vùng quê, đâu đâu cũng có những người kéo xe, mót củi, đánh dậm, cấy rẽ, mò cua, lê la vật vờ như những bóng ma trên cánh đồng mọc đầy cỏ dại, trong gió rét căm căm, chân tay co quắp, mót được chút gì cũng vội vội vàng vàng cho vào mồm nhai. Rau rìu, rau má, cây ngô, châu chấu, cào cào, chuột chết, vỏ ốc thối, lá chuối khô. Người chết đầy các ngõ, không ai kịp chôn, mà cũng không ai còn đủ sức để chôn. Gần bảy mươi năm về trước, trong trên dưới nửa năm, dân ta chết khoảng hai triệu người. Nếu em quên, thì gần bảy mươi năm về trước, dân số miền Bắc nước ta vào khoảng sáu triệu rưỡi người. Hai triệu rưỡi người chết đói, và tôi không định bàn về lí do.

Nếu em quên, thì chuyện kể rằng: Một người đàn bà xin được chút gì đó để ăn, bà ta kéo đầu con để chia cho nó. Gọi hồi lâu người mẹ ấy mới biết con mình đã chết tự khi nào. Trong góc chợ lại có một người đàn bà nhe răng, trợn mắt nằm co quắp chết bên hai đứa trẻ.

Chuyện kể rằng: Tháng ba năm Ất Dậu, biết tin có thuyền thóc của Hàn Thùy chở về qua sông Trà Lý, năm, sáu ông là Xiêm, Trật, Đót, Hỷ, Uẩn, Phiên bày mưu cướp thóc. Ông Đót bị bắt trói vào cột ven đường. Tên lính Nhật vung kiếm chẻ vai ông, máu nhuộm đỏ chiếc áo bông rách nát.

Chuyện kể rằng: Ngay đầu chợ, một người đàn bà có vẻ giàu có đi ngang qua, không hiểu bà ta kinh tởm hay ốm đau thế nào mà ôm bụng gập người nôn thốc nôn tháo. Hai ba đứa trẻ vội lao vào tranh nhau bốc bãi nôn, hối hả nhét vào mồm.

Chuyện kể rằng: Làng bên còn có người ăn cả đất. Lại có người ngày nào cũng chạy theo mấy con ngựa của Nhật, Tây để hốt phân của nó về đãi lấy hạt ngô chưa bị tiêu hóa để ăn.

Chuyện kể rằng: Một cụ già tuy đã đói khổ nhiều ngày nhưng nhìn rất quắc thước, đạo mạo, ngồi trên cống Phố Hàn giống mọi người. Nhưng điều rất đặc biệt là cụ không xin ai một câu nào. Ai cho thì nhận. Ánh mắt cụ rất buồn, long lanh chứ không vàng nhợt vô hồn. Cụ ngồi đó mấy ngày rồi không ai thấy nữa.

Tôi có thể chép thêm ra đây hàng chục, hàng trăm câu chuyện như thế, về những người chết đói, trong đó có ông bà tôi, ông bà của bạn tôi, có thể là cả ông bà của em và của bạn em nữa – người ta đi khắp chợ cùng quê, nghiên cứu chuyện này chuyện kia, hỏi thăm người này người nọ, xong rồi viết thành sách bán. Sách khổ lớn, dày bảy trăm trang, giá bìa là một trăm bảy mươi nghìn đồng. Nhưng thôi, chép mà làm gì. Người đói, có gì lạ đâu, vì đất nước ta chưa bao giờ no đủ. Cha ông ta ca ngợi về thời kì Thái Tông, Thái Tổ yên bình thịnh trị, bất quá cũng chỉ là “thóc lúa đầy đồng.” Cái hạnh phúc tầm thường tội nghiệp, mà bao nhiêu năm tháng đã qua rồi vẫn chưa trọn vẹn. Thóc lúa đầy đồng thì sao? Thì cơm độn ít khoai hơn, và có lẽ ngày Tết có thêm một ít sản phẩm cũng của nền văn minh lúa nước là bánh chưng bánh giầy. Thóc lúa đầy đồng thì sao? Bao nhiêu năm nay, mỗi lần được mùa, tôi lại thấy trên ti vi người ta nói “gạo lại rớt giá” và có một bác da dẻ khô đét, mặt mày nhăn nheo, cử chỉ thô kệch, giọng nói quê mùa, ấp úng trả lời phóng viên rằng “Bà con nông dân khổ quá.” Thóc lúa đầy đồng thì đã sao? Nói chuyện với bạn bè, tôi chưa bao giờ tự hào về chuyện nước ta xuất khẩu gạo nhiều nhất nhì thế giới. Vì rằng, xuất khẩu gạo nhiều nhất nhì thế giới là chúng ta, mà đói nghèo nhất nhì thế giới cũng là chúng ta. Read more